Перевод: со всех языков на русский

с русского на все языки

naturalis ratio (

  • 1 ratio

    1) счет (1. 6 § 3 D. 2, 13);

    ratio accepti atque expensi (1. 47 § 1 D. 2, 14);

    nuda ratio (занесение в приходно-расходную книгу) non facit aliquem debitorem (1. 26 D. 33, 5. cf. 1. 49 § 2 D. 15, 1);

    rationem ponere, reddere, praestare, subducere, edere (см.), agere, gerere (1. 41 § 1. 10 D. 40, 5. 1. 40 § 3 D. 40, 7. 1. 34 D. 40, 12);

    actus sui rationes conficere (1. 10 § 1 D. 2, 13. 1. 56 § 2 D. 17, 1. 1. 18 D. 27, 3);

    actio de ration, distrahendis (см. s. 2);

    rationes accipere (1. 7 pr. D. 18, 1);

    intercidere, adulterare (см.);

    falsas rat. deferre (1. 15 § 6 D. 49, 14. 1. 43 § 1 D. 44, 3. I. 31 pr. D. 34, 4. 1. 5 § 4. cf. 1. 4pr. D. 15, 1. 1. 31 D. 13, 5. 1. 102 pr. D. 32. 1. 34 D. 3, 5. 1. 10 pr. D. 18, 5. 1. 2 § 6 D. 50, 8. 1. 2 C. 10, 2);

    vitidicari (1. 4 C. 10, 1);

    obligari (1. 1 eod.); тк. = pecunia, patrimonium, напр. ex ratione fisci nomina facta (1. 3 § 6 D. 49, 14. 1. 6 § 1 eod.);

    procurator privatae rat. (1. 7 C. 2, 1).

    2) оправдание, оправдательная причина (1. 4 § 2 D. 1, 16. 1. 1 § 27 D. 48, 18. cf. 1. 15 D. 49, 16). 3) внимание, соображение, rationem habere alicuius (1. 5 pr. D. 13, 6);

    rat. hab. aetatis (1. 16 § 3 D. 48, 19);

    remissions (1. 15 § 7 cf. § 5 D. 19, 2);

    damni (1. 12 eod. 1. 15 § 32 D. 39, 2. 1. 41 D. 19, 1. 1. 39 pr. D. 10, 1. 1. 7 pr. D. 24, 3. 1. 7 D. 36, 1 1. 173 pr. D. 50, 17).

    4) повод, причина, ratio, quare etc. (1. 1 § 4 D. 37, 9. 1. 15 D. 41, 2. 1. 54 pr. D. 17, 1. 1. 20, 21 D. 1, 3). 5) разум, разумное основание, напр. contra rat. iuris receptum (1. 14. 16 eod. 1. 25 eod. 1. 7 § 1 D. 4, 1. I. 32 § 4 D. 35, 2. I. 63 pr. D. 17, 2);

    habere mediam rat. (1. 6 pr. D. 48, 19);

    cp. Gai. I. 1. 89 180. II. 65. 79. III. 154;

    iuris civilis ratio (1. 33 pr. D. 35, 1. Gai. I. 128. 158. 11. 65. 110);

    rationis esse (1. 34 pr. D. 23, 2. 1. 69 § 1 D. 23, 3);

    rationi congruens (1. 87 § 7 D. 35. 2);

    ratio suadet (1. 4 pr. D. 22, 1. 1. 38 pr. D. 26, 7. 1. 22 D. 28, 7. 1. 70 pr. D. 31. 1. 95 § 10 D. 46, 3);

    admittit (1. 5 pr. D. 25, 1);

    deposcit (1. 87 § 3 D. 31);

    facit, efficit (1. 3 § 10. 1. 17 § 1 D. 15, 3. 1. 32 pr. D. 21, 2. 1. 2 § 6 D. 37. 6. 1. 25 D. 40, 1. 1. 60 § 2 D. 23, 2. 1. 11 § 1 D. 35, 2).

    6) образ, способ, ratio, quemadmodum etc. (1. 1 § 5 D. 37, 10. 1. 24 § 2 D. 40, 12);

    qua ratione - ita (1. 15 § 1 D. 1, 7. 1. 6 D. 41, 2. 1. 23 D. 3, 2. 1. 14 C. 9, 1).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > ratio

  • 2 naturalis

    естественный: a) возникающий из природы вещей;

    naturaliter, (adv.) естественно, согласно с законами природы, nat. color;

    natural. nigrum (1. 70 § 12 D. 32);

    nat. feritas (1. 1 § 10 D. 9, 1. 1. 42 D. 33, 2. 1. 24 § 2 D. 39, 2. 1. 137 § 4 D. 45, 1);

    agger nat. прот. manu factus (1. 2 § 5 D. 39, 3. 1. 1 § 10 eod. 1. 1 § 8 D. 43, 13);

    alveus (1. 7 § 5 D. 41, 1. 1. 20 § 1 D. 8, 3. 1. 28 D. 8, 2. 1. 5 § 9 D. 39, 1. 1. 59 D. 19, 2);

    nat. interitus (1. 14 § 1 D. 16, 3. 1. 26 § 2 D. 30);

    natural. aperire tabulas;

    natural. clausae tab. (1. 3 § 19. 23 D. 29, 5. 1. 11 § 1 D. 19, 1. 1. 13 pr. D. 11, 1);

    naturale ius, прот. civile и gentium (1. 1 § 2. 3 D. 1, 1. cf. 1. 4 eod. pr. § 11 I. 1, 2. § 11 I. 2. 1, § 18. 19. 37. 40 eod. 1. 2. 3 D. 1, 8. 1. 50 D. 9, 2. 1. 31 pr. D. 16, 3. 1. 14 § 2 D. 23, 2. 1. 2 D. 43, 18. 1. 59 D. 44, 7. 1. 32 D. 50, 17);

    natur. ratio (§ 1 I. 1, 2. pr. I. 1, 10. § 12. 35 I. 2, 1. 1. 39 D. 3, 5. 1. 2 § 1 D. 7, 5. 1. 4 pr. D. 9, 2. 1. 83 D. 17, 2. 1. 5 § 16 D. 25, 3. 1. 1 pr. 1. 3 pr. 1. 7 § 7 D. 41, 1. 1. 1 § 9 D. 44, 7. 1. 7 pr. D. 48, 20);

    natur. aequitas (§ 39. 40 I. 2, 1. 1. 1 pr. D. 2, 14. 1. 3 § 7 D. 12, 4. 1. pr. D. 13, 5. 1. 2 D. 38, 8. 1. 1 § 1 D. 44, 4. 1. 1 § 1 D. 47, 4. 1. 19 pr. D. 49, 15. 1. 1 § 3 D. 47, 2); - b) oсновывающийся на рождении, nat. origo (1. 6 § 1 D. 50, 1);

    cognatio (1. 4 pr. § 2 D. 38, 10. 1. 8 § 7 D. 37, 4);

    nat. liberi, nat. filius, nepos, б) родной (дети), прот. adoptivi, per arrogationem quaesiti (1. 3l D. 1, 7. 1. 5. 10 D. 1, 9. 1. 1 pr. D. 37, 7. 1. 4 D. 38, 6. 1. 2 § 6. 1. 7 D. 38, 17. 1. 5 D. 38, 10); (1. 2 C. 8, 48);

    nat. familia прот. adoptiva (1. 1 § 4 D. 38. 8);

    parentes, pater, avus nat. (1. 29 D. 1, 7. 1. 6 D. 2, 4. 1. 30 pr. D. 5, 2. 1. 44 § 4 D. 23, 2. 1. 6 § 4. 1. 10 § 1. 1. 11 pr. 1. 14 § 1 D. 37, 4. 1. 1 § 12 D. 37, 9. 1. 7 § 1 D. 37, 10. 1. 107. 132 D. 45, 1); в) особ. незаконнорожденный, тк. дети, рожденные в конкубинате или contubernium: nat. liberi, filii, filiae, nat. soboles, прот. legitimi liberi, legit. soboles (tit. C. 5, 27. 1. 3 C. 5, 35. 1. 88 § 12 D. 31. cf. 1. 33 D. 9, 2. 1. 5 pr. D. 19, 5. 1. 17 § 4 D. 36, 1. 1. 19 D. 40, 1. 1, 11 D. 40, 2. 1. 40 pr. D. 40, 5. 1. 3 pr. D. 40, 12. 1. 17 § 1 D. 42, 8. 1. 21 D. 49, 15. 1. 2 C. 4, 57. 1. 4 C. 5, 6. 1. 3 C. 9, 9. § 13 I. 1, 10); - c) основывающийся на ius naturale, ratio, aequitas nat.: naturaliter = naturali iure, ratione (1. 1 D. 19, 2. 1. 35 D. 50, 17);

    natural. licere, concessum esse (1. 16 § 4 D. 4, 4. 1. 9 § 7 D. 15, 1. 1. 22 § 3 D. 19, 2. 1. 4 D. 11, 7);

    quod natural. acquiritur, sicuti est possessio, прот. quae civiliter acquiruntur, veluti per stipulationem (1. 53 D. 41, 1);

    nat. obligatio прот. civilis (1. 19 pr. D. 12. 6. 1. 38 pr. eod. 1. 59 pr. 64 pr. D. 36, 1. 10 D. 44, 7. 1. 126 § 2 D. 45, 1. 1. 6 § 2. 1. 7. 21 § 2 D. 46, 1. 1. 1 D. 46, 2. 1. 95 § 4 D. 46, 3. 1. 8 D. 4, 5);

    natural. obligari (1. 2 § 2 eod. 1. 13 pr. D. 12, 6. 1. 5 pr. D. 26, 8. 1. 14 D. 44, 7. 1. 1 § 2 D. 45, 1. 1. 25 § 11 D. 5, 3. 1. 5 § 2 D. 46, 3. 1. 59. 64 D. 12, 6. 1. 40 § 3 D. 35, 1. 1. 8 § 1 D. 46, 8. 1. 15 pr. D. 12, 6. 1. 3 § 7 D. 2, 2);

    nat. pignus (1. 2 C. 8, 51. 1. 107 D. 46, 3. 1. 9 C. 3, 42. 1. 7 pr. D. 4, 5); - d) действительный, фактический, = corporalis;

    naturaliter = corporaliter, напр. possessio nat. прот. civilis;

    poss. natural. comprehensa;

    natural. possidere, tenere, incumbere possessioni (1. 35 D. 10, 2. 1. 7 § 11 D. 10, 3. 1. 3 § 15 D. 10, 4. 1. 38 § 10 D. 22, 1. 1. 1 pr. § 1. 1. 3 § 3. 1. 12 pr. 20 pr. 24. 49 pr. D. 41, 2. 1. 2 § 1. 2 D. 41, 5. 1. 1 § 9 D. 43, 16. 1. 22 § 1 D. 43, 26. 1. 38 § 7 D. 45, 1. 1. 5 D. 41, 3);

    nat. datio (1. 8 D. 15, 1. 1. 49 D. 46, 3);

    nat. laxitas, libertas (см.)

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > naturalis

  • 3 constituere

    1) ставить, класть: frumenta const. in horreis (1. 6 C. 10, 70); выстроить: cohortes const oportunis locis (1. 3 pr D. 1, 15). 2) строить, закладывать: moenia (1. 239 § 7 D. 50, 16), hortos (1. 198 eod), sepulcra (l. 5 D. 11, 7), agros, обрабатывать (1. 23 pr. D. 39, 3). 3) утверждать, основывать, постановлять, именно: а) установить право, вводить юридические институты, определять источник права: quod quisque populus ipse sibi jus constituit;

    quod naturalis ratio inter omnes homines constituit (1. 9 D. 1, l); (1. 2 § 8 - 12 D. 1, 2);

    jus moribus constitutum (1. 32 § 1 D. 1, 3);

    auctoritas jura constituentium, т. е. юристов (1. 120. D. 50, 16. 1. 96 pr. eod. 1. 91 § 3 D. 45, 1. 1. 3 § 4 D. 26, 1. 1. 35 D. 11, 7);

    Praetor actionem constituit (1. 1 D. 14, 5. 1. 1 § 1 D. 25, 5); особ. о постановлениях императоров (1. 2 D. 1, 4. 1. 41 D. 28, 5. 1. 1 § 9 D. 48, 10); к этим указам относится выражение: constitutum est (1. 13 § 7 D. 3, 2. 1. 34 D. 3, 5. 1. 29 pr. D. 5, 2. 1. 6 pr. D. 11, 7. 1. 3 § I D. 14, 6. 1. 1 D. 29, 7. 1. 18 D. 41, 3. 1. 63 D. 42, 1);

    constitutus, установленный законом или указом, ad amittendam servitutem constit. tempus (1. 19 § 1 D. 8, 6. 1. 6 § 1. 1 7. 10 § 1 eod. 1. 34 § 1 D. 8, 3);

    constit. usucapioni lempus (1. 4 pr. D. 41, 10); (I. 63 § 4 D. 41, 1);

    constit. tempus aetatis (1. 62 § 2 D. 23, 2);

    constit. appellatoria tempora (1. 5 § 5 D. 49, 5);

    judicatis constit. tempus (1. 2 D. 44, 3); (1. 7 D. 42, 1);

    b) вводить в должность (новых сановников) (1. 2 § 4. 11. 16. 17. 21. 23 D. 1, 2); с) о постановлениях претора, наместника (I. 1 pr. D. 27, 2. 1. 11 § 1 D. 48, 3. 1. 1 § 3 D. 49, 4), судьи (1. 38 pr. D. 6, 1. 1. 5 § 10 D. 25, 3), посредника (1. 50 D. 35, 1);

    d) о назначении опекуна или представителя (1. 1 D. 2, 1. 1. 1 § 1 D. 3, 3. 1. 15 D. 26, 7. J. 7 § 1 D. 27, 31 1. 3 § 8 D. 27, 4. 1. 5 D. 27, 10. 1. 87. 90 D. 46. 3); е) об установлении правоотношения, напр. обязательного, constit. obligationem (1. 3 § 1. 1. 44 § 1. 2 D. 44, 7), debitorem sibi constit. (1. 47 § 1. 1. 51 § 1 D. 2, 14);

    mulierem ream pro se constit. (1. 1 § 2 D. 16, 1);

    duos reos stipulandi constit. (1. 5 D. 45, 2), per metum reus constitutus (1. 14 § 6 D. 4, 2);

    constit. precarium (1. 5 D. 43, 26); об установлении сервитутов: vicino aliquod jus constit. (§ 4 J, 2, 3), const. usumfructum (1. 3 pr. 1. 36 § 1 D. 7, 1. 1. 1 pr. § 1 D. 7, 4), usum (1. 1 § 1 13. 7. 8), servitutem aquae ducendae etc (1. 5 § 1. 1. 6 § 1. 1. 9. 10 D. 8, 3), viam (1. 46 § 1 D. 21, 2); о совершении сговора (1. 13 § 1 D. 3, 2. 1. 4 pr. 1. 6. 18 D. 23. 1); о назначении приданого (1. 5 § 12 D. 23, 3);

    f) вооб. установить на основании договора или завещания;

    constit. pretium (1. 39 § 1 D. 18, 1. 1. 34. 36 D. 21, 1);

    dies constitutus (1. 10 § 1 D. 14, 2);

    constit. heredes (1. 28 § 2 D. 40, 5).

    4) поставить в положение, находиться, constitutus in discrimine vitae;

    in extremis constitutus (1. 39 § l D. 32. 1. 42 § 1 D. 39, 6), in dignitate, munere (1. 5 D. 1, 9. 1. 1 § 1 D. 50, 10), in spe successionis (1. 1 § 13 D. 25, 4), apud hostes (1. 20 D. 3, 5);

    servus poenae const. (1. 17 § 6 D. 36, 1), sui juris constit. (1. 5 § 1 D. 25, 3. 1. 114 § 11 D. 30);

    in matrimonio constituta (1. 19 C. 5, 12); (1. 27 pr. D. 3, 5. 1. 48 § 2 D. 4, 4. 1. 9 § 1 D. 27, 3), intra legitimam aetatem (1. 20 § 1 D. 34, 3), in minore aetate (1. 28 C. 5, 12);

    res extra dotem constitutae (1. 95 pr. D. 35, 2).

    5) решиться: const. apud se, utrum - an etc. (1. 5 § 2 D. 37, 5); (1. 23 pr. D. 26. 2); (1. 12 D. 29, 2);

    abstinere pupillum hereditate (1. 15 § 9 D. 19, 2), qua actione uti vellet (1. 84 § 13 D. 30); (1. 38 § 1 eod. 1. 17 § 1 D. 41, 2).

    6) oбещать посредством pactum, заплатить свой или чужой долг;

    constitutum (subst.) такое обещание;

    constituta pecunia, долг прямо признанный (§ 9 J. 4, 6. tit. D. 13, 5. C. 4, 18);

    Praetor constituta ex consensu facta custodit (1. 1 pr. D. cit.);

    debitum ex quacunque causa potest constitui (1. 1 § 6 eod.);

    de constituta experiri, teneri;

    consti-tuendo teneri, obligari (1. 1 § 1. 2. 4. 8 eod.);

    actio pecuniae constitutae s. de constituta pecunia, тк. actio constitutoria, иск, который по преторскому эдикту проистекал из бесформенного обещания заплатить долг (1. 20. 22. 26. 30. 31 eod.).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > constituere

  • 4 defendere

    1) отражать, def. incendium (1. 7 § 4 D. 43, 24);

    vim vi def. (1. 45 § 4 D. 9, 2).

    2) защищаться а) вообщ. обеспечивать, adversus periculum naturalis ratio permittit se defendere (1. 4 eod); (1. 7 C. 8, 51); (1. 8 pr. D. 1, 8);

    defendi exceptione s. per except. (1. 28 § 6. 8 D. 12, 2. 1. 17 § 1 D. 24, 3. 1. 16 D. 44, 4. 1. 141 § 5 D. 45, 1);

    b) утверждать (1. 14 D. 2, 11. 1. 77 D. 6, 1. 1. 2 § 1 D. 7, 4. 1. 67. 71. D. 21, 2);

    benigna interpretatione potest defendi (1. 9. D. 23, 4);

    non ineleganter defendi poterit (1. 42 D. 28, 5);

    fortiter, fortius defendi potest (1. 2 § 2 D. 10, 2. 1. 85 D. 32);

    c) защищать пред судом, предетавлять когo-либо на суде (1. 33 § 2 D. 3, 3. § 3 eod. cf. 1. 17 D. 46, 7. 1. 35 § 3 D. 3, 3. 1. 51 § 1 eod. 1. 63 D. 5, 1. 1. 10 D. 26, 7. -1. 2 § 3 D. 42, 4. 1. 52 D. 50, 17. 1. 2 D. 49, 4. 1. 31 § 7 D. 3, 5), litem (1. 78 pr. D. 3, 3), publicum negotium (1. 8 pr. D. 50, 7);

    def. aliquem de appellatione (1. 1 D. 49, 4);

    dotis nomine, evictionis nomine (1. 42. 49 pr. D. 5. 1), omnium actionum nomine (1. 37 pr. D. 3, 3), (1. 39 pr. eod.);

    defendi in capitali crimine (1. 8 § 1 D. 40, 9); (1. 8 D. 4, 1); (1. 28 D, 17, 2. 1. 11 § 21 D. 32. 1. 1 § 9 D. 33, 4); тк. касательно предмета спора и защиты, permittendum erit possessori hereditatis, partem hereditatis defendere, parte cedere (1. 8 D. 5, 4); (1. 40 D. 3, 5);

    defendere servum (1. 3. 4 D. 2. 9. 1. 6 D. 6, 2), aedes, fundum (1. 9 pr. D, 39, 2. 1. 9 § 1 D. 44, 2).

    3) = vindicare, a) предъявлять претензию на что, домогаться чего, si oleum tuum quasi suum defendat Titius (1. 9 § 3 D. 4, 3);

    res quasi donatas def. (1. 53 § 1 D. 24, 1); (1. 7 § 1 D. 5, 3);

    sibi def. servitutem (1. 8. § 4 D. 8, 5), usumfr., possessionem (1. 4 D. 43, 17);

    ex servitute defendi;

    in libertatem def. aliquem (1. 32 D. 40, 12. 1. 25 C. 8, 45);

    b) отмстить за, def. mortem s. necem alicuius (1. 21 § 1 D. 29, 5. 1. 50 § 2 D. 30. 1. 18 § 1. 1. 20. 21. D. 34, 9. 1. 11 pr. D. 48, 2. 1. 29 § 2 D. 49, 14).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > defendere

  • 5 aequitas

    a) соразмерность при оценке юридических отношений (1. 20. D. 42, 1. 1. 90. D. 50, 17. 1. 3. C. 4, 37);

    b) согласие юридического отношения, института с духом и содержанием естественного или положительного права = ratio s. 5.напр. aequitas naturalis, civilis (1. 1 § 1. D. 47, 4);

    aeq. rei (1. 31 § 1. D. 16, 3. 1. 74 § 1. D. 36, 1), aetionis (1. 11 § 1. D. 47, 10);

    judicii comm. divid. (1. 14. § 1. D. 10, 3), defensionis (1. 12. D. 44, 4), compensationis (1. 15 D. 34, 9), divisionis (1. 7. D. 27, 7), restitutionis (1. 7 § 3. D. 4, 5);

    c) согласие действующего порядка со справедливостью (jus naturale или jus gentium) (1. 1 pr. D. 2, 2. 1. 1 pr. D. 37, 6); это обознач. именно aequitas naturalis (1. 1 pr. D. 2, 14. 1. 1 pr. D. 37, 5. 1. 1 § 4. D. 38, 16. 1. 2 § 2. D. 43, 26. 1. 19 pr. D. 49, 15); также обознач. aequi tas (naturalis) самое чувство справедливости, напр. sequi nat. aequitatem, conveniens nat. aequitati (§ 39. 40. J. 2, 1. 1. 1 pr. D. 4, 4. 1. 9 § 3. D. 41, 1);

    abhorrens ab. aeq. nat. (1. 66 D. 50, 17);

    motus nat. aequitate (1. 2. D. 38, 8);

    d) разумная оценка юридического отношения, соображаясь со всеми фактическими положениями и особенностями данного случая, и решение дела по внутреннему убеждению (1. 14 pr. D. 44, 3. 1. 12. D. 46, 6); е) смягчение строгого формального права (jus strictum) на основании высшей справедливости, т. е. aequitas в тесном смысле (1. 25 D. 1, 3. 1. 7 pr. D. 4, 1. 1. 32 pr. D. 15, 1. 1. 2. § 5 D. 39, 3).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > aequitas

  • 6 civilis

    1,) касающийся государства или города: гражданский, городской, цубличный, напр. munus civ. (1. 2 § 1 D. 50, 5. 1. 18 D. 50, 16. 1. 8. 13 C. 5, 62. 1. 1. 3 C. 10, 41);

    civ. officia (1 13 pr. D. 50, 6. 1. 2 D. 50, 17), onera (1. 6 D. 27. 10);

    annonae civ. = publicae (tit. C. 11, 24); сапоп civ. (canon. s. 2);

    bellum civ. (1. 1 § 2. 3 D. 50. 15. 1. 1 pr. C. 6, 51);

    dissensiones civ. (1. 21 § 1 D. 49, 15).

    2) свойственный народу, государству: jus civile, национальное право известного народа, государства, прот. jus gentium (§ 1. 2 J. 1, 2. 1. 6 pr. 1. 9 D. 1, 1); по отнош. к римскому народу обозначает римское национальное право а) против. jus gentium или jus naturale (1. 1 pr D. 41, 1);

    collectum est (privatum jus) ex naturalibus praeceptis, aut civilibus (1. 1 § 2 D. 1, 1);

    proprietas (aedium superfic.) et civili, et naturali jure ejus est, cujus est solum (1. 2 D. 43, 18);

    b) против. преторскому праву (1. 7 D. 1, 1. 1. 1 § 8. 1. 3 § 1. 2 D. 13, 5. 1. 14 D. 22, 5. 1. 23 D. 28, 1. 1. 8 pr. D. 37, 4. 1. 1 pr. 1. 2 D. 38, 8);

    juris civ. actio прот. interdictum (1. 14 D. 43, 26);

    jure civ. destitutum testamentum (1. 38 § 3 D. 28, 6);

    jure civ. constitutum, receptum etc. (pr. J. 2, 6. 1. 24 D. 35, 1);

    jure civ. data potestas (1. 2 pr. D. 26, 2. 1. 57 pr. D. 29, 2);

    c) в тесн. см. относится к праву, выработанному римскими юристами = quod sine scripto in sola prudentium interpretatione consistit (1. 2 § 5. 12 D. l, 2).

    3) касающийся jus civile, основывающийся на jus civ. (в смысле s. 2. a - c.), a) прот. naturalis; напр. et civ. et natur. ratio suadet etc. (pr. J. 1, 10): civ. ratio naturalia jura corrumpere non potest (1. 8 D. 4, 5);

    neque civile, neque naturale est (1. 83 § 5 D. 45, 1); (1. 49 D. 50, 16);

    civ. possessio (1. 2 § 1 D. 41, 5);

    civ. cognatio = agnatio (1. 4 § 2 D. 38, 10);

    verbis civil. (повелительными выражениями) facere substitutionem (I 7 D. 28, 6);

    b) в особ. прот. honorarius s. praetorius, напр. actio civ. (1. 25 § 2 D. 44, 7. § 3 J. 4, 6);

    obligatio civ. прот. praetoria (§ 1 J. 3, 12);

    c) actio praescriptis verbis назыв. actio civ., ежели иск основывается на jus civ. в значении s. 2 с. (1. 7 § 2 D. 2, 14. 1. 15 D. 19, 5); т. к. оценочный договор (contractus aestimatorius), из которого проистекал иск praescr. verbis, называют civ. negotium (1. 1 pr. D. 19, 3);

    cuiv. sapientia, законоведение (1. 1 § 5 D. 50, 13).

    4) вообще по праву, по справедливости (1. 78 § 2 D. 2 3 3. 1. 5 C. 6, 2). 5) относящийся к частным юридическим отношениям лица и к гражданскому судопроизводству, напр. negot. civ. прот. criminale (1. 2 D. 49, 5);

    civ. judicium (1. 5 C. 3, 41);

    civ. petitio (1. 17 C. 9, 1);

    et civ. et criminalis actio (1. 1 C. 9, 31);

    civ. causae (1. 13 C. 7, 62);

    crimini civ. causa adjungitur (1. 3 C. 3, 8. 1. 1 C. 6, 34).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > civilis

  • 7 lex

    1) закон, обязательный для всех, общее правило (1. 1 D. 1, 3. 1. 7 eod. Gai. I. 3.): а) в тесном смысле, прот. plebiscitum - постановление всего римского народа, народного собрания (comitia curiata или comitia centuriata) (§ 4 I. 1, 2. 1. 2 § 2-8 D. 1, 2. Gai. I. 3. 1. 7 § 7 D. 2, 14. 1. 1 § 1. 1. 28 § 2 D. 4, 6); со времени legis Hortensiae (Gai. I. 3) все plebiscita сделались обязательными для всего народа и назывались leges, напр. lex Aquilia (1. 1 § 1 D. 9, 2), и таким образом lex обоз. вообще постановление народа (1. 32 § 1 D. 1, 3); прот. постановлениям сената и императора (1. 1 pr. D. 1, 21. 1. 6 D. 2, 14. 1. 7 pr. D. 4, 5. 1. 2 pr. D. 10, 2. 1. 6 § 2 D. 26, 1. 1. 6 C. 2, 3); иногда обоз. известное решение народа, именно б) lex XII tab.напр. cui lege bonis interdictum est (1. 18 pr. D. 28, 1. 1. 5 § 1 D. 29, 2. cf. 1. 1 pr. D. 27, 10. 1. 3 D. 41, 3. 1. 13 § 3 D. 8, 3. 1. 7 § 14 D. 2, 14); в) lex Iulia et Papia Poppaea (также leges) (1. 2 D. 4, 4. 1. 45 § 5. 1. 48 § 1. 1. 49 D. 23, 2. 1. 64 § 6. 7 D. 24, 3. 1. 5 D. 34, 7. 1. 10 D. 34, 9. 1. 62 § 2. 1. 63 § 1. 1. 64 D. 35, 1. 1. 16 pr. D. 37, 14. 1. 5 C. 10, 10); г) lex Aelia Sentia (1. 4 D. 18, 7. 1. 6 D. 37, 14. 1. 12 § 1. 1. 14 § 1. 5. 1. 31. 32 D. 40, 9); д) lex Iulia iudiciorum (1. 6 D. 2, 12. 1. 2 pr. § 1 D. 48, 3);

    b) в более широком см. правило, предписание гражданского права (ius scriptum) прот. преторскому (ius honorum) или обычному праву (1. 8 D. 23, 2. 1. 112 § 3 D. 30, 1. 52 § 5. 6 D. 44, 7. 1. 27 D. 50, 17); так SCtum Maced. называется lex (1. 9 § 4 D. 14, 6); тк. SCtum Turpill. (1. 10 pr. D. 48, 16) и oratio Severi (1. 49 D. 4, 4. cf. 1. 1 pr. D. 27, 9); часто это выражение относ. к указам императоров (1. 21 cf. 1. 7 D. 37, 5. 1. 50 C. 1, 3. 1. 9 C. 1, 14. 1. 22 C. 5, 37. 1. 3 C. 7, 39. cf. 1. 1 pr. § 1 D. 1, 4);

    nova lex, novae leges = постановления сената и император. указы (1. 7 pr. D. 4. 5. 1. un. D. 13, 2);

    leges nostrae = ius (civile) nostrum (1. 26 pr. D. 26, 2. 1. 6 § 1 D. 37, 11);

    omissa causa testamenti hereditatem possidere lege, на основании гражданского права = ab intestato (1. 11 D. 29, 4. cf. 1. 130 D. 50, 16);

    ex lege (= ex iure) Quiritium vindicare (1. 1 § 2 D. 6, 1);

    ex lege (= legitime) nubere (1. 42 D. 40, 7);

    ita factum, uti de lege fieri licuit (1. 1 § 16 D. 43, 12);

    publica lex = ius publ. (1. 4 D. 47, 22);

    c) в самом широком смысле: правило, преднисание, напр. постановление преторского эдикта называется leх (1. 1 § 2 D. 38, 8); тк. нормы и правила, установленные и введенные юристами, наз. leges, a юристы legum auctores, legum latores (1. 2 § 10. 20 C. 1, 17. 1. 33 § 1 C. 3, 28. 1. 10 C. 6, 26. l. 19 C. 6, 30. cf. legislator s. 2);

    ratio naturalis, quasi lex quaedam tacita (1. 7 pr. D. 48, 20);

    lex naturae - lex specialis (1. 24 D. 1, 5. 1. 32 § 1 D. 1, 3); далее leges обоз. тоже, что ius s. 1. a. д.), напр. legum scientia, eruditio;

    prima legum audientia, cunabula (prooem. I. § 3. 1. un, C. 7, 25. 1. 2 § 9. 22 C. 1, 17. 1. 11 C. 8, 26).

    2) lex (municipalis, municipii, civitatis, loci), городской, муниципальный устав (1. 3. 6 pr. D. 3, 4. 1. 37 D. 42, 5. 1. 3 § 4 D. 43, 24. 1. 3 § 5 D. 47, 12. 1. 12 D. 49, 1. 1. 21 § 7. 1. 25 D. 50, 1. 1. 10 D. 50, 2. 1. I D. 50, 3. 1. 11 § 1 D. 50, 4. 1. 3. 6 D. 50, 9. 1. 4 C. 11, 29). 3) свободное, частное объявление воли, ближе определяющее юридическое отношение, отсюда - основание, главное условие юридического акта, уговор напр.: lex commissoria (см.);

    lex nienditiovs (1. 22. 33. 60 D. 18, 1. 1. 8 D. 18, 3. 1. 6 § 1 D. 18, 7. 1. 53. § 2 D. 19, 1);

    emtionis (1. 13 § 14 eod. 1. 5 D. 47, 12. 1. 13 pr. D. 8, 4. 1. 40 pr. § 1. 1. 77 D. 18, 1);

    lex aedium (1. 33 D. 8, 2. 1. 17 § 3 eod. 1. 6 pr. D. 8, 4. 1. 89 § 4 D. 31. 1. 77 D. 17, 2. 1. 25 § 3. 1. 29. 55 § 2. 1. 61 pr. D. 19, 2);

    operis locandi (1. 13 § 19 eod.);

    lex vectigalis (1. 2 § 29 D. 47, 8);

    vectigali fundo dicta (1. 31 D. 20, 1);

    censoria (см. censores);

    lex donationis (1. 22 D. 1, 5. 1. 16 § 1 D. 40, 2. 1. 8 D. 40, 8);

    obligationis (1. 108 D. 46, 3. 1. 1 § 12 D. 16, 3. 1. 24 eod. 1. 13 § 26 D. 19, 1. 1. 8 D. 19, 5. 1. 7 § 5 D. 2, 14. 1. 1 § 6 D. 16, 3. 1. 73 § 4 D. 50, 17);

    legem suae rei dicere (1, 20 § 1 D. 23, 4);

    lege imponere alicui (1. 7 § 8 D. 24, 1);

    legem apertius conscribere (1. 39. D. 2, 14);

    consignare (1. 13 § 6 D. 19, 1); тк. предсмертное распоряжение, legem testamento dicere (1. 14 D. 28, 1. 1. 114 § 14 D. 30);

    legatario legem dicere (1. 40 § 1 D. 40, 5. 1. 22 pr. D. 32).

    4) качество, свойство, lex danda operi talis, ne quid noceat vicinis (1. 15 § 10 D. 39, 2). 5) = dogma: lex catholica, venerabilis (1. 1 C. 1, 5. 1. 1 C. 1, 7);

    iudaica (1. 4. 5 C. 1, 9).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > lex

См. также в других словарях:

  • quod naturalis ratio inter omnes homines constitult, vocatur jus gentium — /kwod naetyareylas reysh(iy)ow intar omniyz homaniyz kanstityuwat, vowkeytar jas jensh(iy)am/ That which natural reason has established among all men is called the law of nations …   Black's law dictionary

  • Quod naturalis ratio inter omnes homines constituit, vocatur jus gentium — (Civil law.) That rule which natural reason has established among all men is called the law of nations. See 1 Bl Comm 43 …   Ballentine's law dictionary

  • SCRIBENDI ratio — tenuibus initiis orta, sensim ad id perfectionis, quod nunc habet, assurrexit, maguô mortalium bono. Neque enim satis causae habuit aut Socrates, qui literas ingenii pestem pronuntiavit, quod his notis confisi homines memoriam minus exercerent:… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Liste de locutions latines — Cet article contient une liste de locutions latines présentée par ordre alphabétique. Pour des explications morphologiques et linguistiques générales, consulter l article : Expression latine. Sommaire  A   B … …   Wikipédia en Français

  • reason — rea·son n 1: an underlying ground, justification, purpose, motive, or inducement required to provide reason s for the termination in writing 2 a: the faculty of comprehending, inferring, or distinguishing esp. in a fair and orderly way b: the… …   Law dictionary

  • law — / lȯ/ n [Old English lagu, of Scandinavian origin] 1: a rule of conduct or action prescribed or formally recognized as binding or enforced by a controlling authority: as a: a command or provision enacted by a legislature see also statute 1 b:… …   Law dictionary

  • Необходимость крайняя — состояние, освобождающее совершившего преступное деяние от уголовной за него ответственности. При всех условиях вменения и при наличности элементов виновности (сознание, воля), совершенное посягательство не вменяется в вину, если оно учинено при… …   Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона

  • ПРИРОДНОЕ ПРАВО —    • Ius gentium и ius naturae,          Из прав отдельных иноземных народов образовалось в Риме благодаря praetor peregrinus особое положительное право для чужестранцев, ius gentium, которое служило основанием для сношений иностранцев между… …   Реальный словарь классических древностей

  • Römisches Recht — Römisches Recht. In dem ältesten römischen Recht ist das Privatrecht mit dem öffentlichen auf das engste verbunden und steht mit diesem unter religiöser Weihe; die Priester sind nach der Überlieferung zugleich Kenner und Bewahrer des Rechts und… …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • ЕСТЕСТВЕННОЕ ПРАВО — [лат. jus naturale], понятие, используемое в политико правовых теориях для обозначения совокупности основополагающих принципов и прав, не зависящих от социальных условий и вытекающих из самой природы человека. В теистических теориях Е. п. его… …   Православная энциклопедия

  • ИОАНН АНДРЕА — [Джованни д Андреа; лат. Iohannes Andreae; итал. Giovanni d Andrea] († 7.07.1348, Болонья), средневек. канонист, получил от современников титул «источник и глашатай канонического права» (juris canonici fons et tuba). Родители И. А. отец Андреа и… …   Православная энциклопедия

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»